صادق ِهدایت وترانه های خیام
به مناسبت صدوششمین سال تولد صادق هدایت
میگویند:"دردنیا،ایران رابه نام وبواسطه‌ی رباعیات خیام میشناسند"اگرچه این گزاره قدیمی است وامروزه ایران رادرپیوندباچیزهای بدیع دیگری میشناسندکه نفت واحمدی نژادودیگرچیزهاازآن قماشندولی ازآنجاکه بسیاری ازشعرادرکاررباعی سرائی زورآزمائی کرده اند.بسیاری اززباعیات راخواسته یاناخواسته به خیام نسبت داده اند.واین مشکل معمائی به نام معمای رباعیات خیام بوجودآورده که سرانجام درآش درهم جوش ِاین همه رباعی با محتواومعانی متضادکدام رباعیات رامیتوان به درستی به خیام نسبت داد؟برای حل این معضل صادق هدایت درتحقیقی مدرن که درپژوهشهای ادبی بی نظیراست توانسته با دلایل نزدیک به یقین تعدادی رباعی رابه خیام نسبت بدهدوبه این وسیله رباعیات خیامی رااززباعیات غیرخیامی جداکند.
در ابتدای این کتاب کمیاب هدایت مینویسشد:
"...اگرهمه کتابهائی که راجع به خیام ورباعیاتش نوشته شده،جمع آوری شود،تشکیل کتابخانه بزرگی راخواهدداد.ولی کتاب رباعیاتی که به اسم خیام معروف است ودردسترس همه میباشدمجموعه ایست که عموما ازهشتادالی هزارودویست رباعی کم وبیش دربردارد،اما همه آنها تقریبا جنگ مغلوطی ازافکار مختلف راتشکیل میدهند.حالا اگریکی ازنسخه های رباعیات را ازروی تفریح ورق بزنیم وبخوانیم درآن به افکارمتضاد وبه مضمونهای گوناگون وبه موضوعهای قدیم وجدید برمیخوریم،بطوریکه اگریکنفرصدسال عمر کرده باشد وروزی دومرتبه کیش ومسلک وعقیده خودرا عوض کرده باشد قادربه گفتن چنین افکاری نخواهد بود..."
ضمن دعوت به خواندن این کتای ارزشمندیکی ازرباعیات ناب خیامی را به عنوان اولین رباعی خیامی موجوددرکتاب ترانه های خیام تالیف صادق هدایت به شما تقدیم میگردد.
هرچندکه رنگ وروی زیباست مرا
چون لاله رُخ وچوسروبالاست مرا
معلوم نشدکه درطربخانه خاک
نقاش ازل بهرچه آراست مرا؟